Εδώ και πενήντα χρόνια συζητούμε για την επίλυση του κυπριακού. Μετά το 64, με την Κυπριακή Δημοκρατία να μην είχε κλείσει ούτε μια πενταετία ζωής, το κυπριακό πρόβλημα αποσπά την μέγιστη ενέργειά μας, την προσοχή μας και, φυσιολογικά είναι η προτεραιότητα μας. Ως αποτέλεσμα, όλα τα άλλα τα αφήνουμε διαχρονικά σε δεύτερη μοίρα. Ποτέ ως χώρα δεν κάτσαμε, με σοβαρότητα και ωριμότητα να χαράξουμε ένα μακροπρόθεσμο ή έστω μεσοπρόθεσμο πλάνο στρατηγικής για όλα τα υπόλοιπα θέματα, για όλα όσα δηλαδή απασχολούν χώρες που δεν έχουν ανοικτά εθνικά θέματα.
« Φυσιολογική χώρα θα γίνουμε όταν λύσουμε το κυπριακό. Όταν η συζήτηση θα επικεντρώνεται σε όλα αυτά που θα μας πάνε μπροστά. Σε όλα αυτά που θα φέρουν την ουσιαστική μεταρρύθμιση της χώρας και την πρόοδο σε όλους τους τομείς.»
Στην παιδεία, στον πολιτισμό, στην αντιμετώπιση της δημόσιας ζωής, στην ανάπτυξη της οικονομίας, στην τεχνολογία, στον τουρισμό, στην οικονομία, στην νοοτροπία ποτέ δεν δώσαμε το ανάλογο και το σωστό βάρος. Όλα γίνονταν και γίνονται στην σκιά του κυπριακού, με ένα Δεν ξεχνώ, με τον πόθο της επιστροφής των προσφύγων, με την δικαίωση σε ένα μακροχρόνιο αγώνα. Δεν παρακολουθούμε θέατρο, δεν έχουμε μουσική παιδεία, δεν διαβάζουμε, δεν μας ενδιαφέρει κάτι πέραν της διαχείρισης της καθημερινότητας μας. Δεν μάθαμε να μας ενδιαφέρει, δεν μάθαμε να σκεφτόμαστε στρατηγικά και δεν μάθαμε να επενδύουμε σε αξίες και σε μόρφωση που τα αποτελέσματά της δεν θα είναι άμεσα.
Προφανώς δεν αφορούν όλους μας τα πιο πάνω συμπεράσματά αλλά την πλειοψηφία. Και είναι συμπεράσματα για τα οποία δεν οφείλεται κανένας περισσότερο και κανένας λιγότερο. Είναι συμπεράσματα που προκύπτουν από την μη φυσιολογική αντιμετώπιση του τόπου και των πολιτών της. Σε όλη αυτή την πορεία, δημιουργήθηκαν κατεστημένα που τους βολεύει η συνέχιση της σημερινής κατάστασης. Η επιμονή δηλαδή σε ένα μακροχρόνιο και ατερμάτιστο αγώνα, που θα συνεχίσει να απορροφά την ενέργεια και την προσοχή μας, αφήνοντας όλα τα άλλα ζητήματα στον πρόχειρο πιλότο και λειτουργώντας στην λογική της προσωρινής αντιμετώπισης μέχρι την λύση του μεγάλους εθνικού προβλήματος. Μια κατάσταση που ευνοεί την τσαπατσοδουλειά, την λογική του κλείνουμε τρύπες, την κακοδιαχείριση και την διατήρηση της κακής σημερινής εικόνας.
Φυσιολογική χώρα θα γίνουμε όταν λύσουμε το κυπριακό. Όταν η συζήτηση θα επικεντρώνεται σε όλα αυτά που θα μας πάνε μπροστά. Σε όλα αυτά που θα φέρουν την ουσιαστική μεταρρύθμιση της χώρας και την πρόοδο σε όλους τους τομείς. Όταν καταλάβουμε πως η μετατροπή της Κύπρου σε ιατρικό ή εκπαιδευτικό ή τουριστικό ή οποιονδήποτε άλλο κόμβο θα γίνει όταν το σχεδιάσουμε σωστά, από την αρχή μέχρι το τέλος χωρίς εθνικές εκκρεμότητες.
Σήμερα υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για επίλυση του κυπριακού. Υπάρχουν πολλές συνιστώσες που ευνοούν την πρόοδο στις διαπραγματεύσεις, την συζήτηση των ουσιαστικών παραμέτρων του προβλήματος. Και όλοι όσοι παρακολουθούν από κοντά τις διαπραγματεύσεις συμφωνούν πως η βούληση των δύο ηγετών είναι αυθεντική. Μετά από σαράντα ένα χρόνια, οι πρόσφυγες που σήμερα ζουν και ήταν πάνω από δεκαοχτώ χρονών το 1974 είναι μόλις το 25% του συνόλου των προσφύγων. Οι υπόλοιποι ή ήταν αγέννητοι ή ήταν ανήλικοι. Δεν έχουν παραστάσεις από τους τόπους καταγωγής τους, και δεν θα έχουν λόγο να θέλουν να επιστρέψουν. Το σημερινό τάιμινγκ, με την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μέγιστη συμβολή, προβάλει ιδανικό. Αν δεν ευοδώσει και αυτή η προσπάθεια, σε δέκα χρόνια , δεδομένου πως κάθε περίπου δέκα χρόνια έχουμε μια σοβαρή προσπάθεια επίλυσης, μάλλον θα είναι πολύ αργά.
Δεν υποτιμώ τα σοβαρά κεφάλαια στο Κυπριακό. Και ξέρω πως η θετική ανταπόκρισή μας στο δημοψήφισμα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις πρόνοιες των εγγυήσεων και των αποζημιώσεων. Η ανάπτυξη της χώρας μας, τα επόμενα σοβαρά βήματά μας στην οικονομία και σε όλους τους τομείς που αφορούν της μεταρρύθμιση και την ουσιαστική πρόοδο περνούν μέσα από την επίλυση του κυπριακού. Τότε ίσως καταφέρουμε να γίνουμε φυσιολογική χώρα.
Δημήτρης Μ. Δημητρίου 